Mikołaj (Małek) z Raszyna (zm. 1479), archidiakon i oficjał warszawski, wikariusz generalny archidiakonatu mazowieckiego diecezji poznańskiej. Pochodził z Ładów Raszynieckich, drobnej szlachty osiadłej w parafii Raszyn (Raszyniec, Raszyńce) w pow. warszawskim; ojcem jego był Sulisław Małek. W r. 1433 podjął studia na Wydziale Sztuk Wyzwolonych Uniw. Krak., osiągając w l. n. kolejno stopnie bakałarza (1435) i magistra (1438). Dalsze studia kontynuował w Krakowie, ewentualnie za granicą; świadczą o tym używane potem tytuły doktora dekretów i bakałarza teologii. Prawdopodobnie rychło po odbyciu studiów wszedł w skład kapituły warszawskiej, bowiem w l. 1445–50 występuje w źródłach już jako dziekan kolegiaty Św. Jana. W r. 1450 otrzymał oficjalat, a dwa lata później (20 V 1452) instytuowany został (z prezenty księcia mazowieckiego Bolesława IV) na wakujący od śmierci Jana Drzewickiego archidiakonat warszawski. Obie godności utrzymał do końca życia; w okresie ich sprawowania udało mu się uzyskać poważną redukcję świadczeń obciążających prebendę archidiakońską na rzecz kościoła katedralnego w Poznaniu i kolegiackiego w Warszawie oraz obu kapituł (z 40 na 30 grzywien). W r. 1454 bp Andrzej Bniński mianował M-a wikariuszem generalnym dla mazowieckiego archidiakonatu diecezji poznańskiej, po dwudziestu latach jednak cofnął mu władzę wikariusza, zostawiając tylko oficjalat. Na ową decyzję wpłynęła zapewne kapituła poznańska, strzegąca zazdrośnie praw i powagi swej katedry i stolicy biskupiej, dążąca do odstąpienia od przyjętej w poł. XV w. praktyki mianowania osobnych wikariuszy dla mazowieckiej części diecezji. W ciągu swej kariery M. otrzymał kilka rozmaitych beneficjów, m. in. był od r. 1462 plebanem we Wrociszewie (dekanat Warka) oraz w r. 1472 kanonikiem płockim. Wyniesioną ze studiów wiedzę i doświadczenie prawnicze zużytkował przede wszystkim w praktyce kancelaryjnej i sądowniczej kapituły i konsystorza warszawskiego, nie znajdujemy bowiem śladów jego działalności w kancelarii nadwornej książąt władających tą częścią Mazowsza. Zmarł w r. 1479.
Nowacki J., Dzieje archidiecezji poznańskiej, Tor. 1964 II 237–8, 301, 303, 521, 537; – Acta capitulorum, Vol. 1 nr 407, 412, vol. 2 nr 1242, 1254, 1255, 1579; Acta Ecclesiae Collegiatae Varsoviensis, Arch. Kom. Prawn., Kr. 1897–1926 VI nr 45, 48, 54, 66, 70; Album stud. Univ. Crac., I 81; Materiały do dziejów kolegiaty pułtuskiej, Arch. Kom. Hist., Kr. 1916 X nr 2; Statuta nec non liber promotionum, s. 28, 30; – AGAD: Dok. perg. sygn. 2104, Metryka Mazowiecka 3 k. 201; Arch. Diec. w Płocku: Dok. perg. sygn. 333.
Andrzej Sołtan